پای صحبت نوام چامسکی-2 / دکتر استرنج لاو!

استانلی کوبریک کارگردان نامدار انگلیسی (کارگردان فیلم معروف اسپارتاگوس) در سال 1964 فیلمی ساخت به نام «دکتر استرنج لاو» که نام اصلی آن How I Learned to Stop Worrying and Love the Bomb بود. کوبریک در این فیلم با طنز تلخ و سیاسی، نگرانی از جنگ هسته ای بین آمریکا و اتحاد شوروی را در دوران جنگ سرد، به تصویر می کشد.

این فیلم داستان یک ژنرال مشاعر از دست داده نیروی هوایی ایالات متحده است که بدون هماهنگی با مقامات دیگر دستور حمله هسته ای به اتحاد شوروی را صادر می کند.

استانلی کوبریک در این فیلم هشدار می دهد که اگر تکمه جنگ در اختیار شخص بی عقلی باشد چه خواهد شد.

توئیت های دانلد ترامپ این روزها انسان را به یاد فیلم دکتر استرنج لاو می اندازد. ترامپ در یکی از این توئیت ها می گوید:
«آماده باش روسیـه، چون موشکهـا دارنـد می آیند، تر و تمیز و نو و هوشمند!»

***

حالا برگردیم به سخنرانی 13 ژانویه نوام چامسکی.

از پیدایش بشر در کره زمین حدود 200 هزار سال می گذرد. به گفته ارنست مایر (1) حدود 50 میلیارد گونه زنده (Species) روی کره زمین زندگی می کنند که دوره بقای هر کدام آنها به طور متوسط 100 هزار سال است. بشر هم هنوز با خطر انقراض روبروست.
این خطر جدی است؛ بخصوص اگر به دو تهدید بزرگ توجه کنیم: یکی تغییرات شدید آب و هوایی، و دوم، سلاحهای هسته ای.

نوام چامسکی در سخنرانی خود، با اشاره به اظهارات ارنست مایر، برای توضیح بیشتر خطر، به اظهارات نویسنده هندی «امیتی گوش» اشاره می کند که گفته «پدیده گرمایش آب و هوا عظیم ترین چالشی است که بشر در طول حیات خود با آن روبرو شده، و تنها شاید یک چالش دیگر در حد و اندازه آن باشد و آن هم سلاحهای هسته ای است.»

چامسکی در تایید این دو خطر بسیار جدی، به «ساعت معروف روز قیامت» Doomsday Clock اشاره می کند.

ساعت روز قیامت چیست؟

قبل از آنکه به توضیح این ساعت بپردازیم اجازه دهید بگوییم امروز عقربه های این ساعت 2 دقیقه به نیمه شب است! به عبارت دیگر در سال 2018 بشر تنها دو دقیقه با پایان حیات خود ـ با روز قیامت ـ فاصله دارد!

ساعت روز قیامـت سمبولی است که نشان می دهد بشر چقدر با لحظه نابودی خود فاصله دارد.

بعد از فجایع اتمی هیروشیما و ناگازاکی، یک گروه بین المللی از دانشمندان به نام Chicago Atomic Scientists این ساعت را ابداع کردند تا خطر جنگ هسته ای را به همه گوشزد کنند. آنها دانشمندانی بودند که در پروژه مانهاتان (پروژه تولید بمب اتمی آمریکا) شرکت داشتند.

آنها با عقربه های این ساعت نشان می دهند که بشر چه مدت با فاجعه جنگ هسته ای فاصله دارد.

این ساعت اول بار در سال 1947 معرفی شد. از سال 2007 به این سو، علاوه بر خطر جنگ هسته ای، خطر تغییرات آب و هوایی نیز در نظر گرفته می شود.

عقربه های این ساعت در سال 1947، 7 دقیقه به نیمه شب را نشان می داد. از آن زمان به بعد، تاکنون 23 بار عقربه های این ساعت به عقب یا به جلو کشانده شده.

نزدیکترین فاصله به نیمه شب را ساعت در سال 1953 نشان داد که 2 دقیقه به نیمه شب بود. علت آن بود که در آن زمان آمریکا و شوروی سابق شروع به آزمایش بمب های هیدروژنی کرده بودند.

اما دورترین فاصله تا نیمه شب، 17 دقیقه، در سال 1991 بود، زیرا در آن زمان اتحاد جماهیر شوروی از هم فرو پاشید.

اما در سالهای اخیر دوباره عقربه های ساعت به نیمه شب نزدیک شده اند. در سال 2016 این فاصله به 3 دقیقه، و در 2017 به دو و نیم دقیقه کاهش پیدا کرد که اکنون به دو دقیقه تقلیل یافته.

چامسکی در این سخنرانی جمله ای از «بولتن ساعت روز قیامت» می خواند که دانشمندان اداره کننده ساعت در توضیح کشیدن عقربه ها به «دو دقیقه تا نیمه شب» می گوید: افزایش خطر جنگ هسته ای، و قصور در مقابله با تغییرات آب و هوایی!

چامسکی می گوید: «اگر در سایه معجزه، ما از فاجعه جنگ هسته ای مصون بمانیم، اما خطر تغییرات آب و هوایی متفاوت است، زیرا ممکن است به نقطه بدون بازگشت برسیم، و خساراتی که ما (بشر) وارد آورده ایم دیگر قابل کنترل نباشد. این لحظه شاید چندان دور نباشد.»

***

در حال حاضر بشر روزی حدود 90 میلیون بشکه نفت می سوزاند. در بسیاری از نقاط جهان «هر نفسی که فرو می رود مضر حیات است و چون برمی آید مشّوش ذات!» این اشتیاق به سوزاندن نفت، بخشی به خاطر راندن اتومبیل است. اتومبیل علاوه بر آلوده کردن هوا، از طریق تصادفات نیز آسیب زیاد زده و می زند. تنها در ایران هر سال حدود 20 هزار نفر در تصادفات رانندگی می میرند. در آمریکا نیز سالی چند ده هزار نفر. در همین انتاریو (در خبری که در همین شماره ملاحظه می کنید) در سال 2017 نزدیک به 350 نفر در تصادفات رانندگی جان سپرده اند. این تعداد مرگهاست. تعداد معلولیت ها و آسیب دیدگی های جدی ناشی از تصادفات رانندگی بسیار بیشتر است.

***

به بحث اصلی برمی گردیم. به سخنرانی چامسکی.
چامسکی می گوید: «بیایید ببینیم آیا واقعا بهتر است احمق بود تا باهوش؟ برای بررسی این موضوع، من مایلم چند تاریخ را برگزینم. بیایید با همین امروز شروع کنیم ـ هر روزی را می توانیم انتخاب کنیم اما بیایید همین امروز را انتخاب کنیم. بیایید به روزنامه های امروز نگاهی بکنیم. خواهیم دید که چگونه داریم با این دو خطر منقرض کننده برخورد می کنیم. گزارشی است درباره خطر هسته ای. کریستوفر فورد سرپرست ارشد بخش سلاحهای کشتار جمعی در شورای امنیت ملی دولت ترامپ توصیه می کند «بهتر است در هدف غیر قابل دسترسی «جهان بدون سلاحهای هسته ای» تجدید نظر کنیم. این هدفی بوده که صلح طلبان افراطی (Peace niks) چون هنری کیسینجر، جورج شولتز، سام نان و ویلیام پری ترویج کرده اند.» بله اینها را کریستوفر فورد همین امروز گفته است.»

چامسکی سپس به نمونه ای از گزارشات رسانه ها در رابطه با خطر دیگر ـ تغییرات گرمایش آب و هوایی ـ می پردازد و می گوید: «مرکز ملی اطلاعات برف و یخ (2) امروز صبح در گزارشی می گوید که قطب شمال اینک در پایان زمستانها بسیار کمتر از گذشته یخ های دریایی دارد که این به معنای تاریکتر شدن درون اقیانوسهاست که نتیجه اش مصرف بیشتر انرژی خورشیدی و گرمایش بیشتر است و خوب می دانید که این به چه معناست، به همین خاطر است که درجه حرارت در نوامبر گذشته 23 درجه بالاتر از نرمال بود، و در بعضی روزها در ماههای گذشته 35 درجه گرمتر از نرمال بود.»

چامسکی سپس می گوید: «اینهاست اخبار خوب امروز. حال بیایید به اخبار دیروز نگاه کنیم. نقل قولی از (شماره دیروز ـ 12 ژانویه 2018) واشنگتن پست: سطح آبهای خلیج مکزیک و جنوب فلوریدا گویی روی آتش اند. آنها موجد زمستانی گرم در هوستون تا میامی بودند که در تاریخ کم سابقه بوده. برای اولین بار در تاریخ، درجه حرارت سطح آبهای خلیج مکزیک (در طول زمستان) هرگز به زیر 73 درجه (فارنهایت) نرفت. و شهر گالوستن تگزاس از اول نوامبر گذشته تاکنون (13 ژانویه 2018) برای 33 روز درجه حرارتی داشته که یا رکورد بوده و یا مساوی با رکوردهای گذشته بوده. و شهر مجاور آن هیوستن گرمترین زمستان تاریخ خود را داشته.»

***

اینها اخبار خوب روزنامه های 12 و 13 ژانویه 2018 (روز سخنرانی چامسکی) بوده.

آیا به راستی «بهتر است احمق بود تا با هوش؟»

(این بحث را ادامه خواهیم داد)

زیرنویس:
1-Ernst Walter Mayr
از پیشگامان بیولوژی تکاملی قرن بیستم. او را فیلسوف زیست شناسی می دانند.
2-The National Snow and Ice Data Centre